Chado: Çaya giden yol
Chado yani “çaya giden yol”: saygı, sukunet, saflık ve uyum ekseninde gerçekleşen çok özel bir seremoni. Japon kültürüne ait çayın en doğru şekilde hazırlanması, zarif, hoş ve saygılı bir biçimde sunumunu içeren bu uygulama şimdi “beş çayı” muhabbetlerini Zen felsefesi ile tanıştırıyor.
Chado fotoğraf çekimleri Divan Hai Sushi’de gerçekleştirildi.
Yazı: Dilhan Hız
Fotoğraflar: Müjde Çapraz
Kahve dünyaya egemen olduğunu sanadursun, çay sakin, sessiz ve kendinden emin adımlarla dünyayı fethediyor. 5000 yıl önce Çin’den çıkan mucizevi bitki bugün ülkenin sınırlarını çok aşmış durumda Chado’yu yaratan yani çayı yaşamının özel bir parçası yapan ve çaya giden yolu hazırlayan ulus ise bilenenin aksine Çinliler değil Japonlar. Bugüne dek hiç değişmeyen bu Japon geleneği diğer ulusların insanlarının Chado’ya olan ilgisinin artmasına yol açıp, birçok insanın Çay yoluna katılmasına olanak sağlar.
Çayın Çin’den Japonya’ya yolculuğu ise şöyle olur: Çinli Budist rahip Yeisei çayın meditasyon üzerindeki etkilerini gördükten sonra ilk çayın tohumlarını Japonya’ya getirir. Bunun sebebi çayın meditasyon sırasında gerekli olan uyanıklık hali için ruh hali üzerinde çok olumlu bir etkisi bulunmasıdır. Ardından çay keşişler ve Zen rahipleri tarafından Japonya’ya yayılır. Çin ve Japon kültürü birbirinden farklı olmakla birlikte çayın hazırlanışı ve sunuu üzerinde birbirlerine çok önemli etkiler olmuştur. Japonya’dan sonra Portekiz üzerinden Avrupa’ya ve İngiliz kolonicileri tarafından de Amerika’ya yayılan çaya Amerika’nın en büyük katkısı ise, aslında çay kültürü ile tam uyum içerisinde olmayan poşet çay ve buzlu çay kültürünü yerleştirmesi olur.
Çay seremonisi
Chado çayın hazırlanışından başlayarak sunumunu ve içimini içeren tüm bu seremoniye verilen isim. Öne çıkan dört öğe ise; saygı, sükunet, saflık ve uyum. Aslında bu dört öğe, çayın anayurdu Uzakdoğu’nun felsefesini de özetler. Zen öğretisinden birçok öğe içeren çay törenleri Japonya’da genellikle özel çay odalarında gerçekleştirilir. Önceki dönemlerde bu çay odaları, evlerden uzak, yeşilliğin içinde sakin yerlere inşa edilen küçük evlerde bulunmaktaydı. Bu evler, Japonya’da halen birçok milli parkta ve sarayların bahçelerinde bulunuyor. Kyoto’daki Katsura Sarayı’nın Shokintei Çay Evi geçmiş dönem çay evlerinin en güzel örneklerden biri.
Klasik çay seremonisinde konuklar çay odasına girdikten sonra ‘nijiriguchi’ kapısının önünde çömelerek dünyevi sorunlardan uzaklaşır. Çay töreninin kendine özgü ve başka hiçbir yerde bulunmayan özellikleri vardır. Davetliler, mevsim, duvardaki resimler, çevredeki çeşitli bitki ve çiçekler, kullanılan malzemeler, çaydan önce sunulan yemek, vs.. her şey törene özel olarak düzenlenir. Çay töreni birçok aşamadan oluşur, her aşamada insan varoluşun derinliklerinin daha da içine girer, doğaya daha da yakınlaşarak değerinin farkına varır.
Büyük çay üstadı Sen Soshitsu bu seremoniyi çok hoş tarif eder: ‘Çay töreni, yani çaya giden yol, suyun kaynatılması, çayın konulması ve demlenmesi, davetlilere sunularak içilmesi aşamalarını konu alan basit bir sahnedir. Açık kalplilikle ve saygı ile sunulan çay büyük minnettarlıkla kabul edilir, sunulan çay tüm fiziksel ve ruhsal istekleri tatmin eder. Çılgınlıklarla dolu dünya, arzularımız, heveslerimiz vücudumuzu ve düşüncelerimiz çok yıpratır. O an kendimize baş başa kalabilecek sakin ve barışçıl bir ortam ararız. Chado disiplininde o aranılan yer çay evidir.’
Camellia sinensis
Aslında çay olarak bilinen ‘camellia sinensis’ adında bir bitki. Bilinen siyah çay ve yeşil çay, hatta daha az bilinen beyaz çay ve oolong gibi tüm çaylar aslında aynı bitkiden elde edilmektedir. Aralarındaki tek fark ise toplanma ve sonrasında geçtiği işlemlerdir. Örneğin yeşil çay toplandıktan sonra okside olmasına neredeyse hiç izin verilmez. Bu yüzden rengi daha açık renklidir.
Beyaz çay ise toplanır toplanmaz buhara maruz bırakılır ve daha ilk başta oksidasyon işlemi durdurulmuş olur. Beyaz çayın her türlüsü hem toplama mevsiminin kısalığı hem de geçtiği işlemden dolayı dünyanın en pahalı çay çeşitlerinden biridir. Uzakdoğu’da yüzyıllardır süren çay seremonisi şimdi günümüze Chado ile dönüyor. Genç girişimci Barış Çekin dünyanın farklı yerlerinde yetişen kaliteli, özel ve yerel çayları Türkiye’de farklı lezzet arayan çayseverler ile buluşturmayı hedefliyor. Şu anda Dr. Nature ve Ecolife mağazalarında satılan Chado çay serisi yakında farklı satış noktalarında tüketicilerle buluşmaya hazırlanıyor.
Chado Çayları
Özellikle beyaz çay arayanların Türkiye’de pek fazla opsiyonu da bulunmuyor. Bu çayı bulabileceğiniz 1-2 markadan biri zaten Chado..
Chado çay serisinde organik Hint çayı Chai Masala, tek tek elle toplanmış Çin yasemin çayı Jasmine Pearls, organik Çin çayı Golden Pu-er, organik Güney Afrika çayı Rooibos Chai (Roybos, Roibos diye okunuyor), Hint yeşil çayı Himalayan Sun Dried, Japon organik çayı Matcha (Matça diye okunuyor), Çin beyaz çayı Imperial White ve Chado Purity gibi özel çaylar yer alıyor.
Ürün bilgilerini şirket ortağı anlatıyor: “Hiçbir Chado ürününde aroma veya katkı maddesi bulunmaz. Bu çaylar birçok poşet çayın tersine çay bitkisinin en üstteki taze ve kaliteli yapraklarının toplanması ile elde edilir. Özellikle yeşil ve beyaz çayları demlerken çayın sıcak suda açılarak tam yaprak şeklini aldıkları görülebilir. Bu görüntü, alttaki kırık yapraklar yerine üstteki taze yaprakların toplandığını gösteren en önemli işarettir.” Çay saatlerinin yeni gözdesi Chado’nun ürün bazında gelişeceğinin müjdesini de veriyor.
